Spalarnia może być atrakcją turystyczną. Ten bajkowy obiekt to jedna z trzech spalarni działających w Wiedniu. Powstała w latach 70. ubiegłego wieku, obecny wygląd zyskała w roku 1987. fot. pixabay
Nic o was bez was – tak w skrócie można podsumować dotychczasowe działania Urzędu Miejskiego w Bielsku-Białej w zakresie działań co do ewentualnej budowy w mieście instalacji termicznego przekształcania odpadów. Od kiedy temat pojawił się na tapecie, w mieście odbyło się wiele dyskusji, spotkań, dyżurów telefonicznych i akcji informacyjnych dla mieszkańców w sprawie gospodarowania odpadami. Poniżej opisujemy wszystkie te działania na przestrzeni prawie półtora roku. Ostatecznie o tym, czy ekospalarnia w Bielsku-Białej powstanie, zdecydują w referendum sami bielszczanie.
Coraz trudniej zagospodarować wciąż rosnący strumień odpadów komunalnych oraz pozostałości z ich przetwarzania, a koszty tego procesu stale rosną. Miasto zmuszone jest do bieżącego podejmowania działań, by stworzyć optymalny, a zarazem kompleksowy system gospodarki odpadami komunalnymi, przyjazny dla środowiska naturalnego i zapewniający realizację zadań własnych na najwyższym poziomie. Po przeprowadzeniu wielu analiz podjęto więc działania w celu uzupełnienia obecnego systemu gospodarowania odpadami gmin Aglomeracji Beskidzkiej o instalację termicznego przekształcania odpadów. Doświadczenia krajowe wskazują, że może to stanowić klucz do zahamowania wzrostu cen przetwarzania odpadów komunalnych.
Termiczne przekształcanie odpadów maksymalnie zmniejsza ich objętość i masę, zaś wydzielane podczas spalania odpadów ciepło może zostać odzyskane i przekształcone w energię użyteczną w postaci prądu elektrycznego i ciepła sieciowego. Termiczne przekształcenie odpadów prowadzi też do odzysku zawartych w nich surowców wtórnych – metali; pozostałe po nim niepalne składniki nadają się do składowania i/lub ewentualnego wykorzystania. Poza tym proces ten zmniejsza emisję z elektrowni i elektrociepłowni opalanych węglem – tzw. substytucję paliw – oraz efekt cieplarniany, powodowany uwalnianiem ze składowanych odpadów metanu.
Pierwszym krokiem do termicznego przekształcania odpadów w Bielsku-Białej było podjęcie 28 stycznia ub.r. przez Radę Miejską w Bielsku-Białej uchwały w sprawie wyrażenia akceptacji na podjęcie działań w zakresie realizacji przedsięwzięć zmierzających do powstania na terenie Bielska-Białej Instalacji Termicznego Przekształcania Odpadów Komunalnych. Podczas posiedzenia Zgromadzenia Ogólnego Stowarzyszenia Gmin i Powiatów Subregionu Południowego Województwa Śląskiego Aglomeracja Beskidzka 13 stycznia ub.r. jego członkowie podjęli uchwałę dotyczącą podjęcia współpracy w celu wspólnej realizacji partnerskich projektów dotyczących gospodarki odpadami na terenie subregionu południowego województwa śląskiego.
1 lipca prezydent miasta powołał zespół do spraw wypracowania koncepcji dostosowania systemu gospodarki odpadami komunalnymi w Bielsku-Białej do modelu gospodarki obiegu zamkniętego (tzw. zero waste). Zespół miał dziewięć posiedzeń, podczas których jego członkowie omówili bieżące zagadnienia oraz propozycje dotyczące gospodarowania odpadami zgłaszane przez mieszkańców i członków Rady Interesariuszy. To gremium powstało z inicjatywy prezydenta. Rada Interesariuszy jest organem doradczo-opiniodawczym, którego rola to analizowanie rozwiązań pozwalających optymalizować gospodarkę odpadami na terenie Aglomeracji Beskidzkiej. Rada skupia m.in. społeczników, aktywistów, ekspertów uczelni wyższych merytorycznie związanych z problematyką unieszkodliwiania odpadów, przedstawicieli: miasta Bielska-Białej, Zakładu Gospodarki Odpadami S.A. w Bielsku-Białej, rad osiedli i gmin wchodzących w skład Aglomeracji Beskidzkiej, a także organizacji pozarządowych zajmujących się tematyką gospodarki odpadami. Chodziło o to, aby głos strony społecznej w tej sprawie stał się mocno słyszalny. Do tej pory gremium zebrało się pięć razy. Podczas posiedzeń członkowie rady zadawali pytania, mieli też okazję zapoznania się ze stanowiskami różnych ekspertów z dziedziny gospodarki odpadami. W ramach działalności rady zorganizowano również dwie wizyty w Zakładzie Gospodarki Odpadami S.A. w Bielsku-Białej i jedną w Elektrociepłowni w Czechowicach-Dziedzicach.
Działania zmierzające do powstania w Bielsku-Białej instalacji termicznego przekształcania odpadów nie mogły się rozpocząć bez dokładnej analizy. Urząd Miejski zlecił wykonanie analizy wielokryterialnej, która miała odpowiedzieć na pytania, czy ekospalarnia w naszym mieście mogłaby powstać oraz jak dokładnie miałaby funkcjonować, spełniając wszelkie europejskie normy. Wariant przedstawiony w analizie wielokryterialnej dla instalacji planowanej dla Aglomeracji Beskidzkiej zakłada dobór rozwiązań pod kątem minimalizacji oddziaływania środowiskowego, maksymalizacji sprawności wytwarzania energii elektrycznej w skojarzeniu z wytwarzaniem energii cieplnej, optymalizacji kosztów inwestycyjnych i eksploatacyjnych, ergonomii, niezawodności, remontowalności i trwałości. Ta szczegółowa analiza, której podsumowanie zostało zaprezentowane Radzie Miejskiej podczas sesji 20 października ub.r., stała się podstawą merytoryczną do rozmów z mieszkańcami i samorządowcami.
W oparciu o dokument od początku 2021 roku Urząd Miejski oraz Zakład Gospodarki Odpadami prowadzą dialog z mieszkańcami na temat systemu gospodarki odpadami oraz planów budowy ekospalarni na terenie miasta.
Jeszcze zanim analiza była gotowa, Ratusz już prowadził na ten temat rozmowy z bielszczanami. Pierwsze z takich spotkań odbyło się w czerwcu ub.r. w Urzędzie Miejskim. Podczas debaty swoje argumenty mogli przedstawić zarówno zwolennicy instalacji, jak i jej przeciwnicy. Niestety, kolejne zaplanowane spotkania bezpośrednie nie odbyły się przez sytuację epidemiczną. Jednak pomimo pandemii, urząd starał się, aby zarówno mieszkańcy, którzy używają Internetu, jak i ci, którzy preferują tradycyjne środki przekazu, mogli zadać pytania i wyrazić swoją opinię w sprawie budowy instalacji. I tak się dzieje, mimo że jest to wstępna faza projektu – nie objęta prawnym obowiązkiem konsultacji społecznych. Bielszczanie za pomocą kanałów internetowych oraz drogą tradycyjną mogą zapoznać się z najważniejszymi informacjami na temat termicznego przekształcania odpadów oraz gospodarki odpadami o obiegu zamkniętym. Do mieszkańców trafił również list od prezydenta miasta, który zachęca do dialogu w tej sprawie. Przez cały okres przygotowawczy mieszkańcy mogą zadawać pytania dotyczące ekospalarni na stronie itpobielskobiala.pl w zakładce Zadaj pytanie.
W styczniu br. UM czterokrotnie zorganizował dyżury telefoniczne w sprawie instalacji. Na pytania bielszczan odpowiadali eksperci – prof. Tadeusz Pająk, jeden z największych autorytetów w Polsce z zakresu termicznego przetwarzania odpadów, oraz Marcin Chełkowski, specjalista z zakresu gospodarki odpadami obiegu zamkniętego, z wieloletnim doświadczeniem w tej branży. Podczas dyżurów przeprowadzili oni 33 rozmowy.
Mieszkańcy mogli też wziąć udział w specjalnej ankiecie dotyczącej gospodarki odpadami w Bielsku-Białej. Na pytania w niej zawarte odpowiedziało 1.168 osób, z czego 85,8 procent opowiedziało się za gospodarką odpadami o obiegu zamkniętym, czyli koncepcją, w której produkty, materiały oraz surowce powinny pozostawać w gospodarce tak długo, jak jest to możliwe, a wytwarzanie odpadów powinno być jak najbardziej zminimalizowane. 69,7 procent mieszkańców, wypełniających ankietę uznało, że warto wykorzystać odpady, które obecnie trafiają na wysypisko śmieci, do wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej. Waloryzacja energetyczna odpadów, czyli spalanie śmieci w taki sposób, by w efekcie uzyskać także zieloną energię przeznaczoną dla miejskich systemów ciepłowniczych to olbrzymi krok na drodze do zrównoważonego rozwoju. Należy również pamiętać, że dzięki termicznemu przetwarzaniu odpadów pozyskuje się energię elektryczną. Na pytanie: Czy posiadając aktualną wiedzę o ekospalarni, popierasz jej powstanie w Bielsku-Białej? 60,9 procent ankietowanych odpowiedziało tak. Przeciw było 35,4 proc. 3,7 proc. udzieliło odpowiedzi nie wiem. Dzięki ankiecie urząd uzyskał cenne informacje, które zostaną wzięte pod uwagę w dalszych działaniach informacyjnych.
Na podstawie wyników ankiety podjęta została decyzja o przystąpieniu do sporządzenia studium wykonalności inwestycji, które zawierać będzie m.in. analizę finansowo-ekonomiczną przedsięwzięcia. Opracowanie ma zostać przygotowane do 31 maja br.
W przestrzeni publicznej miasta w ramach akcji informacyjnej o instalacji i gospodarce odpadami rozmieszczone były plakaty, ulotki i gazetki edukacyjne. Wydział Gospodarki Odpadami UM zorganizował konkursy ekologiczne dla przedszkolaków i uczniów szkół podstawowych oraz uruchomił internetową platformę grywalizacyjną (wykorzystującą elementy gier i techniki projektowania gier w kontekście niezwiązanym z grami – przyp. red.). Celem tych działań było zgłębianie wiedzy dotyczącej gospodarki odpadami oraz nauka prawidłowych postaw ekologicznych. W tym roku w mieście odbyły się również debaty. Pierwsze takie spotkanie zorganizował Dom Mediowy Film Faktor. Dyskusja nad budową spalarni w Bielsku-Białej zrealizowana została w ramach programu gospodarczo-biznesowego Ważne w Regionie, a jej uczestnikami byli: przewodniczący Rady Miejskiej w Bielsku-Białej Janusz Okrzesik, prezes Stowarzyszenia Gmin Polska Sieć Energie Cités Zbigniew Michniowski, specjalista w budowie spalarni Michał Rozbicki oraz ekspert do spraw energii odnawialnej Józef Neterowicz. Organizatorem kolejnej debaty było Radio Bielsko. Tam o ekospalarni rozmawiali zastępca prezydenta Piotr Kucia i przedstawiciel Stowarzyszenia Mieszkańców Wapienicy Leszek Posłuszny. Debata Czy spalarnia jest nam potrzebna? została przeprowadzona z inicjatywy Stowarzyszenia Niezależni. BB oraz Polska 2050 w Bielsku-Białej, a udział w niej wzięli: ekspert w zakresie gospodarowania odpadami Marcin Chełkowski, prezes Fundacji Pro Terra, Instytut Strategie 2050 Hanna Marliere i Paweł Głuszyński z Towarzystwa na rzecz Ziemi. Miasto za każdym razem reprezentował zastępca prezydenta Piotr Kucia. Swoje pytania zadawali także przedstawiciele grup mieszkańców popierających i sprzeciwiających się budowie spalarni.
5 maja br. do prezydenta Bielska-Białej trafiła petycja podpisana przez ponad 3.000 osób – Tak dla odpowiedzialnej i racjonalnej gospodarki odpadami! Tak dla instalacji termicznego przekształcania odpadów dla Aglomeracji Beskidzkiej! Jej autorzy wskazują na fakt, że instalacje termicznego przekształcania odpadów są rozwiązaniem, które można zastosować przy jednoczesnym wykorzystaniu energii cieplnej i elektrycznej. Dzięki zaawansowanym technologiom instalacje do odzysku energii z odpadów są bezpieczne dla otoczenia i powietrza, którym oddychamy. W opinii sygnatariuszy petycji, nie ma także obaw co do pogorszenia jakości wizerunku turystycznego miasta i regionu, ponieważ architektura instalacji termicznego przekształcania odpadów może stanowić walor.
Dialog z mieszkańcami nadal jest i będzie prowadzony, a sporządzenie studium wykonalności i ubieganie się o niezbędne do powstania ekospalarni decyzje administracyjne nie przesądzają o jej realizacji. Co bardzo istotne dla całej sprawy, po uzyskaniu prawomocnej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia, prezydent miasta zapowiedział przeprowadzenie w mieście referendum, które ostatecznie przesądzi o losach Instalacji Termicznego Przekształcania Odpadów w Bielsku-Białej.
15 lipca br. w Bielskim Centrum Kultury w Bielsku-Białej odbędzie się debata Ekospalarnia - czyściej, zdrowiej, taniej.
źródło: Wydział Gospodarki Odpadami Urzędu Miejskiego w Bielsku-Białej
oprac. ek
źródło: Magazyn samorządowy w Bielsku-Białej, https://ms.bielsko-biala.pl/aktualnosci/1/o-ekospalarni-do-tej-pory
